เอสา ปูรณกถา นาม กาติ อาห ‘‘เอโก’’ติอาทิฯ เอสา หิ คาเม อปฺปกมฺปิ เตลํ วา ปูวขณฺฑํ วา ปสฺสิตฺวา วา ลภิตฺวา วา พหุกํ กตฺวา ปูรณวเสน กถิตตฺตา ปูรณกถา นามฯ พหุกานิ เตลานิ วา ปูเว วา ปสฺสนฺโตปิ ลภนฺโตปิ อปฺปกํ กตฺวา อูนวเสน กถิตตฺตา อูนกถาปิ อตฺถีติ สกฺกา วตฺตุํฯ อฏฺฐกถาสุ ปน อวุตฺตตฺตา วีมํสิตฺวา คเหตพฺพํฯ พหุกาย ปูรณสฺส อตฺถสฺส อูนวเสน ปวตฺตา กถา อูนกถาติ วิคฺคโห กาตพฺโพติฯ ปฐมํฯ

2. โอมสวาท สิกฺขาปทํ

[12] ทุติเย มสธาตุ วิชฺฌนตฺเถ ปวตฺตติ ‘‘โอมฏฺฐํ อุมฺมฏฺฐ’’นฺติอาทีสุ (สํ. นิ. อฏฺฐ. 1.1.21) วิยาติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘โอมสนฺตีติ โอวิชฺฌนฺตี’’ติฯ

[13] ‘‘อิทํ วตฺถุ’’นฺติ ปทํ ‘‘อาหรี’’ติ ปเท กมฺมํฯ นนฺทิตพฺโพติ นนฺโท วณฺณพลาทิ, โส เอตสฺสตฺถีติ นนฺทีฯ วิสาลานิ มหนฺตานิ วิสาณานิ เอตสฺสตฺถีติ วิสาโล, นนฺที จ โส วิสาโล เจติ นนฺทิวิสาโลติ วจนตฺถํ ทสฺเสติ ‘‘นนฺทิวิสาโล นามา’’ติอาทินาฯ โสติ นนฺทิวิสาโล, ‘‘อาหา’’ติ ปเท กตฺตาฯ ตตฺเถวาติ ยุญฺชิตฏฺฐาเนเยวฯ อเหตุกปฏิสนฺธิกาเลปีติ ปิ-สทฺโท อนุคฺคหตฺถวาจโก, ปเคว ทฺวิเหตุก ติเหตุก ปฏิสนฺธิกาเลติ อตฺโถฯ ‘‘เตน จา’’ติ จการสฺส อวุตฺตสมฺปิณฺฑนตฺถตฺตา ‘‘อตฺตโน กมฺเมน จา’’ติ อตฺถํ สมฺปิณฺเฑตีติ อาห ‘‘อตฺตโน กมฺเมน จา’’ติฯ อตฺตโนติ นนฺทิวิสาลสฺสฯ

[15] เอตฺถาติ เอติสฺสํ ปทภาชนิยํ, ‘‘อาหา’’ติ ปเท อาธาโรฯ ‘‘ยสฺมา’’ติ ปทํ วิภชิตุกาโม’’ติ ปเท เหตุฯ อฏฺฐุปฺปตฺติยํเยว ‘‘หีเนนาปี’’ติ วตฺวา ปทภาชนิยํ อวุตฺตตฺตา อิทํ วุตฺตนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ เวณุการชาตีติ วิลีวการชาติฯ เนสาทชาตีติ เอตฺถ เกวฏฺฏชาติปิ สงฺคหิตาฯ

ปุ วุจฺจติ กรีสํ, ตํ กุสติ อปเนตีติ ปุกฺกุโสฯ ปุปฺผํ วุจฺจติ กรีสํ, กุสุมํ วา, ตํ ฉฑฺเฑตีติ ปุปฺผฉฑฺฑโกฯ